काभ्रे / पनौती
पनौती नगरपालिकामा लाग्ने १२ बर्षे मकर मेलामा अनियमित ढङ्गले रकम खर्च भएको पाइएको छ । पनौती नगरपालिकाले मकर मेला संचालन तथा व्यवस्थापनका नगरपालिकाको विभिन्न नगर सभाबाट कुल ८ करोड ५० लाख बजेट विनियोजन गरेको देखिन्छ । तर उक्त विनियोजित रकम कसरी र कस्ता नियम प्रयोग गरि खर्च गरियी भने नगरपालिका नै स्पष्ट छैन । नगरपालिकाले उपलब्ध गराएको सुचना अनुसार विभिन्न १ सय १२ वटा शिर्षकबाट ७ करोड ५२ लाख ५१ हजार ४ सय ५ रुपैयाँ खर्छ भएको छ ।
मकर मेला भनेको पनौतीमा प्रत्येक १२ बर्षमा माघ एक महिना लाग्ने एक ऐतिहासिक मेला हो तर नगरपालिकाले मकर मेलाक लागि मात्र भन्दा पनि अनावश्यक रुपमा रकम खर्च गरेको देखिन्छ । यसरी मकरमेलामा अनावश्यक रुपमा पैसाको खोलो बगाउनुलाई आम पनौती बासिहरुले सुक्ष्म अध्ययन गरिरहेका छन् ।
महालेखाको पपरीक्षकको प्रतिबेदनले पनि रकम विनियोजन र विनियोजित रकम बाडफाड र खर्चलाई पनि प्रश्न उठाएको छ । मकर मेला लाग्ने आर्थिक बर्षमा नगरपालिकाले रु ३ करोड ५० लाख रकम खर्च भएको रकममा अनियमित भएको भनी औंल्याएको छ ।
प्रतिबेदनले मकरमेला संचालन कार्यमा खर्चको वास्तविक विवरण अनुसार मकरमेला व्यवस्थापन कार्य शिर्षकवाट रु ३ करोड ४८ लाख ५८ हज़ार तथा प्रचार सामग्री तयारी ( स्टिकर, गिति भिडियो, फ्लेक्स प्रिन्ट, पेन ड्राइभ वितरण) कार्यक्रमवाट रु ६ लाख ७३ हजार समेत कुल रु ३ करोड ५५ लाख ३१ हजार खर्च भएको तर पनौती मकरमेला २०७८ मुल व्यवस्थापन सचिवालयको बैठकले रु ३ करोड ४१ लाख ३ हजार खर्च भएको भनि निर्णय गरेकोले उक्त सचिवालयको निर्णय भन्दा रु १४ लाख २८ हजार वढी खर्च भएको हुँदा खर्चको अनुमोदन भएको रकम भन्दा वढी खर्च गरेको जनाएको छ ।
त्यसैगरी प्रतिबेदनमा मकरमेला प्रचार सामग्री तयारी (स्टिकर, गिती भिडियो, फ्लेक्स प्रिन्ट आदिमा रु १० लाख खर्च भएको छ । जसमा मकरमेला अंकित मफलर खरिद कार्यमा मात्र रु ५ लाख खर्च भएको छ भने गिती भिडियो निर्माणमा रु ३ लाख २७ हजार खर्च भएकोमा उक्त खर्चवाट विभिन्न ६ वटा पार्टीलाइ भुक्तानी गरेको छ । विभिन्न छपाइ तथा प्रचार सामग्रीमा केही रकम खर्च गर्न सकिने भएतापनि अन्य कार्यमा ठुलो रकम खर्च गर्नु उचित नदेखिएको औंल्याएको छ ।
नगरपालिकाले पुनः मकरमेलाको प्रचार प्रसार कार्यमा छुट्टै रु २१ लाख ९५ हजार खर्च भएको जसमा मकरमेला परिचय पुस्तिका छपाइमा रु ४ लाख ५८ हजार खर्च भएको छ भने इन्द्रेश्वर महादेवको फोटो अंकित मग खरिदमा रु २ लाख ७६ हजार खर्च भएको प्रतिबेदनम छ । साथै प्रोग्रेश आइटी एण्ड अल्टरनेटिभ इनर्जी सोलुसन र ब्रदर्श सप्लायर्सबाट रु ९ लाख ११ हजारका विभिन्न सामग्रीहरु खरिद भएको छ । सुचना प्रकाशन प्रशारण कार्यमा रु २ लाख १६ हजार खर्च भएको छ भने मकरमेलाको वृत्तचित्र निर्माणमा १ लाख खर्च भएको छ । वाँकीमा पुस्तक खरिद, गितिभिडियो तथा वाद्यवादन आदिमा खर्च भएको छ । महालेखाले खर्चको आवश्यकता र उपादेयताको विश्लेषण गरी खर्चवाट भविश्यमा हुने लाभको अध्ययन गरेर खर्च गर्नुपर्नेमा नगरेको कारण सामान्य प्रकृतिका कार्यमा धेरै रकम खर्च हुन पुगेको जनाएको छ ।
त्यसै गरि विभिन्न स्थानमा सडक वत्ती जडान तथा मर्मत कार्यमा रु २६ लाख ४६ हजार खर्च भएको छ । जसमा विद्युत वत्ती आदि खरिदको काम पटक पटक गरी रु ५ लाख भित्र पारी ४ वटा फर्मवाट खरिद गरी रु १९ लाख ७० हजार खर्च भएको छ। १२ वर्षमा लाग्ने मेलाको लागि पहिल्यै पुर्वानुमान भएको हुँदा वार्षिक वजेट विनियोजन गरिसकेको अवस्थामा खरिदको कार्य प्रतिस्पर्धात्मक तवरले वोलपत्र वा शिलवन्दी दरभाउपत्रवाट गर्न पर्नेमा सोझै खरिद गर्नु उचित नभएको महालेखाको प्रतिबेदनमा उल्लेख छ । साथै खरिद गरेका उक्त वत्तीहरुको लगत कसी हाल कहाँ कहाँ र कसरी प्रयोगमा रहेका छन सो को विवरण अद्यावधिक गरी सो को सुरक्षा गर्नुपर्ने पनि प्रतिबेदनले औंल्याएको छ ।
त्यस्तै प्रतिबेदनमा स्वयंसेवक व्यवस्थापन र कार्यालय व्यवस्थापन लगायतका कार्यमा रु १४ लाख ४२ हजार खर्च भएको छ । उक्त रकम मध्ये खर्चको ठुलो हिस्सा मकरमेलामा खटिने स्वयंसेवक, प्रहरी, पालिकाका कर्मचारीहरु तथा पाहुनाहरुको खाजा खानामा भएको देखिन्छ । जसमध्ये लक्ष्मण मातंछेवाट रु ४ लाख ४१ हजार ८ सय खर्च भएकोमा उक्त खर्च मकरमेला संचालन गर्ने क्रममा विभिन्न कार्यमा खर्च भएको उल्लेख छ तर खर्चको पुर्ण विवरण छैन । नगरले खर्चलाई पुष्ट्याइ हुने गरी कुनै प्रमाण नराखेको कारण उक्त रकम खर्च भएको हो या होइन या होइन शंकाको बिषय भने पक्कै हो ।
मकरमेला भर त्रिवेणीघाटमा आरती गरेकोले सो कार्यको लागि भागवत धर्म संरक्षण समिति पनौतीलाई रु ६ लाख भुक्तानी गरेको छ । आरती एक नित्य कर्म भएकोले आरतीको लागि वत्ती लगायतमा केही रकम खर्च गर्न सकिनेमा आरती लगाउने व्यक्तिलाइ समेत भुक्तानी हुने गरी खर्च गर्नु उचित देखिएन ।
प्रतिबेदन अनुसार मकरमेला व्यवस्थापन सम्वन्धी कार्यको लागि वडागत रुपमा संचालन हुने विभिन्न योजनामा रु १ करोड ५४ लाख ५० हजार, मेला व्यवस्थापन कार्यको लागि वडा कार्यालयहरुलाई रु १८ लाख ४५ हजार, विभिन्न सांस्कृतिक पहिरन तथा सामग्री खरिदको लागि वडाहरुलाइ रु १५ लाख ६९ हजार समेत वडाहरुलाइ कुल रु १ करोड ८८ लाख ६४ हजार खर्च गरेको छ । मकरमेला त्रिवेणीघाटमा भएकोमा सो क्षेत्र पर्ने वडामा रकम विनियोजन गर्नु उचित भएपनि सम्पुर्ण वडाहरुमा रकम विनियोजन गर्नु उचित नदेखिएको जनाएको छ । साथै प्रतिबेदनले स्थानीय सरकार संचालन ऐन, २०७४ को दफा ७३ मा प्रमुख प्रशासकीय अधिकृतले वडा सचिवलाइ खर्च गर्ने अख्तियारी दिनुपर्ने, खाता संचालनको लागि प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत वा निजले तोकेको अधिकृत स्तरको कर्मचारी तथा लेखा प्रमुख वा निजले तोकेको लेखाको कर्मचारीले गर्ने उल्लेख भएकोमा वडा सचिवलाइ माथि उल्लेखित रकम खर्च गर्ने अख्तियारी दिएको नापिएको जनाएको छ भने पालिकाका वडाहरुमा लेखाको कर्मचारी नै नभएको अवस्थामा वजेट खर्च गर्ने अख्तियारी दिन नै नमिल्नेमा समेत वडावाट मेनुअल भौचर तयार गरी खर्च गर्ने गरेको देखिएको स्पष्ट पारेको छ । यस्तो खर्चमा पुर्ण रुपमा नियन्त्रण गरी सुत्रको प्रयोग गरी लेखा राख्नु पर्नेमा पनि औल्याएको छ । साथै धिमे बाजा तथा नेवारी ड्रेस खरिदको लागि श्री मानेधरी नेवारी गुठी टोखाल पनौतीलाई रु २ लाख तथा सांकृतिक प्रदर्शनीको लागि आवश्यक सामग्री खरिदमा फुल्चोकी नेवा कल्याण समाज पनौतीलाई रु २ लाख दिएकोमा पुनः विभिन्न सांस्कृतिक पहिरन तथा सामग्री खरिदको लागि वडाहरुलाइ रु १५ लाख ६९ हजार वडाहरुलाइ दिएको छ ।यसरी हेर्दा खर्चमा दोहोरोपना समेत हुन सक्ने गरी रकम भुक्तानी गर्नु उचित नदेखिएको प्रतिबेदनले उल्लेख गरेको छ । साथै वजेटको धेरै हिस्ता अनुत्पादक क्षेत्रमा खर्च भएकोले यसमा नियन्त्रण गर्नुपर्नेमा पनि महालेखाले जोड दिएको छ ।
महालेखाले सिसिटिभि जडानको काम तथा डिप्प्ले बोर्ड आदि खरिको कार्यमा रु २७ लाख खर्च भएको छ । उक्त सामान मध्ये सिसिटिभि हाल कस्तो अवस्थामा छन पालिकाले विवरण उपलब्ध नगराएको उल्लेख छ । उक्त काम रोटरी क्लव अफ पनौति नामक उपभोक्ता समिति ( गैर सरकारी संस्था ) मार्फत खरिद भएको र सार्वजनिक खरिद नियमावली, २०६४ को नियम ९७ मा निर्माणको काम मात्र उपभोक्ता समितिमार्फत गराउने उल्लेख भएको भन्दै उपभोक्ता समितिलाइ स्थानीय रोजगारी श्रृजना हुने काम गराउन पर्नेमा रोजगारी श्रृजना नै नहुने र निर्माणको काम मात्र उपभोक्ता समितिमार्फत गराउनु पर्नेमा सामान खरिदको काम समेत उपभोक्ता समितिमार्फत गराउनु उचित नदेखिएको जनाएको छ ।
साथै खरिदको विलमा Installation with frame and civil work उल्ल्लेख गरी मु.अ.कर वाहेक रु १५००००। भुक्तानी दिएकोमा पुनः ज्यालामा भनि रु ३०४८२० । भुक्तानी भएको छ । खरिद गरेका सामान जडान गर्न विलमा नै रकम जोड गरी भुक्तानी गरिसकिएकोमा अतिरिक्त कामको पुष्ट्याइ नहुने गरी पुनः ज्यालामा रकम खर्च गर्नु उचित नदेखिएको र यस सम्वन्धमा छलफल हुँदा मकरमेला अवधिभर आउन सक्ने अवरोधलाई न्युनिकरण गर्न ज्यालामा भुक्तानी दिने गरी संझौता भइ भुक्तानी गरेको नगरपालिकाले जनाएको उल्लेख गरेको छ ।
प्रतिबेदनले उल्लेखित सबै वजेट पुजीगत खर्च शिर्षकमा विनियोजन भएको तर उक्त कार्यक्रमवाट देहायअनुसार चालु खर्च शिर्षकमा रकम खर्च भएको देखिन्छ । उक्त खर्च आर्थिक कार्यविधि तथा वित्तीय उत्तरदायित्व ऐन तथा नियमावली प्रतिकुल रहेको देखिन्छ भन्दै एकीकृत आर्थिक संकेत तथा वर्गिकरण र व्याख्या, २०७४ को विपरीत हुने गरी खर्च शिर्षक फरक पारी खर्च लेखेको रकम नियमित नदेखिएकोले ६५ लाख ८१ हजार रुपैयाँ अनियमित देखिएको उल्लेख गरेको छ ।
